Skarbowość Rzeczypospolitej 1587-1648

Książka raczej nie na lekki i przyjemny start, ale bardzo dobra jako uzupełnienie dla zaznajomionych z polityką zewnętrzną i wewnętrzną pierwszych dwóch Wazów. Jest to też niezła gratka dla czytelników spraw wojskowych ww okresu. Znamy poszczególne wojny Wazów oraz między innymi Jana Wimmera ""Wojsko Polskie w drugiej połowie XVII wieku" o liczebności powoływanych armii, wbrew tytułowi jest też nieco z I połowy XVII wieku. U autorki możemy uzyskać odpowiedź ile to utrzymywanie wojska kosztowało. Pani Filipczak-Kocur raczy nas dziesiątkami tabel zestawiających ile zebrano podatków, jakich, ile było opóźnień, na co wydawano. Z podziałem na poszczególne lata, dziesięciolecia, okresy wojenne i względnie mało wojenne (zagrożenie tatarskie i Kozackie było permanentne, rozejmy i przygotowania do ew. wznowienia konfliktów) oraz z podziałem na podatki polskie, litewskie, nadworne (królewskie). Książka może się nie spodobać wszystkim rozkochanym w ówczesnym ustroju Rzeczpospolitej. Autorka jest bardzo krytyczna w stosunku do uchwalających podatki i szlachetnie urodzonych podatników. Mamy tu zarysowany problem rosnących kosztów kolejnych wojen, opóźnień w zbiorach podatków (pożyczki od osób prywatnych na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb),decentralizacji podatkowej (i związanych z tym problemów),inflacji, która powodowała, że kwarta przestała być podatkiem wystarczającym na pokrycie małego wojska stałego. Rozchodzeniem się woli szlachty co do pokrywania kosztów wojennych i woli aktywnej polityki zagranicznej królów elekcyjnych. Za małych przychodów oddawanych przez dzierżawców z ziem królewskich dla monarchy, o sposobach unikania opodatkowania i targowaniu się z monarchą (ugrywanie swoich interesów poprzez podkopywanie decyzji sejmów, konieczność rozdawnictwa dóbr ziemskich przez władców co też zmniejszało w dłuższej perspektywie ich możliwości finansowe). Straty z opóźnień podatkowych powodowały co najmniej trojakie straty: bunty wojsk, konieczność zapłaty za dłuższy okres w tym okres konfederacji + ew. grabieże nie opłaconego wojska, nie możliwość doprowadzenie kilku konfliktów do względnie korzystnego wyniku, który nie byłby obciążeniem na przyszłość (vide cła dla Szwedów).